Meslek odalarının açıkladığı istatistiklere göre kente giriş yapan her turist bin TL dolaylarında bir harcama yapıyor. Sezon boyunca devam eden bu yoğun ilgi, ülkedeki ekonomik sorunların devam ettiği bu süreçte kent için bir can suyu oldu. Öyle ki birçok çevre kentte iş yerleri kapanırken veya kentten göçler patlak vermişken Van’da yeni oteller ve iş yerleri açıldı. Bu yönüyle kent bir nefes alarak gelişti.
İRAN'DAKİ MAHSA AMİNİ PROTESTOLARI VAN'A GELEN TURİST SAYISINI KESTİ
Mahsa Amini protestolarının tüm İran'ı sarmasının ardından Van'a turist olarak gelen İranlıların yerini, İran'daki kanlı olaylardan kaçanlar aldı. Eskinden Van’a gelerek yaptıkları alışverişlerle esnafın yüzünü güldüren İranlı turistler artık kaçak durumunda oldukları için de alışveriş yapmayı bıraktıklar ve ne yazık ki artık kent ekonomisine bir katkı sağlamıyorlar. Diğer taraftan kış mevsiminin bastırması da İranlı turistlerin Van'ı ziyaretini kesmiş durumda.
TURİST SAYISI AZALDI, ESNAF KAYGILI
Kentteki insan canlılığını azaltan bu durum karşısında kent esnafı da kaygılı bir bekleyiş içerisinde.Van Gölü Havzası Turizm Derneği Başkanı Ahmet Tunçdemir Munzur Press’e yaptığı açıklamada İran’da yaşanan protesto ve gösterilerin kentin ekonomisini ve turizmini olumsuz etkilediğini belirterek, "İran’la üç tane sınır kapımız var. Kapıköy Sınır Kapısı'nın açılmasının ardından İran pazarı canlanmaya başladı. Oradan turist çekmek için bir dizi çalışma yaptık ama İran’la turizmin artmasının temel sebeplerinden biri Van üzerinden iç hatları kullanarak Antalya, İzmir gibi kentlere girmek istediler, kentte gelişleri aslında böyle başladı. İki yıllık pandemi arasından sonra 2022 çok iyi bir sezon oldu. Hem buradan İran’a hem de İran’dan buraya müthiş bir canlılık olduk. Bu yıl alıştık İranlılara. Gece hayatı canlandı, esnafın yüzü güldü. Temel amaçları alıveriş zaten, esnafımız da bundan ciddi şekilde faydalandı." diye konuştu.
İRANLI TURİSTLERİN DOLDURDUĞU ALIŞVERİŞ MERKEZLERİ SESSİZLİĞE BÜRÜNDÜ
Tunçdemir, İran’daki protesto gösterilerinin Van’a turist akışını büyük oranda etkilediğini ve kış mevsiminin gelmesi ile sayının daha da düştüğünü vurgulayarak, "Buradaki fiyatları veya indirim günlerini takip ediyorlar. Her hafta sonu düzenli olarak Van’a geldiler. Şu sıralar azaldı ama bu biter anlamına gelmiyor. Ülkeden buraya turistik seyahatler devam edecek. İran’daki olaylar bizi her iki yönden etkiledi. İran’ a da turlar yapıyorum. Bu olaylardan sonra insanlar korkmaya başladı. Bu yüzden İran’a gitmek isteyenlerde de ciddi bir azalış var. Avrupa’dan ve Türkiye’nin farklı kentlerinden Van’a gelerek İran’a karayolu ile gitmek isteyenler artık iki defa düşünmeye başladı. Devam edip etmeyeceği İran’ın iç durumuna bağlı. Olaylar devam edeceğe benziyor ama orada huzur sağlanması bizi mutlu edecek. Bir diğer etken de kış. Turistlerin azalması sadece olaylara bağlı değil mevsimsel bir olay. Zaten İran hükümeti ciddi bir sorun olursa sınır kapıları kapatır." diyerek sözlerine devam etti.
KENTİN EKONOMİSİ İRANLI TURİSTLERE DAYALI
Van'da yıllardır Van'da Turizm rehberliği yapan Engin Pişkin ise Munzur Press'e verdiği bilgilerde Van'ın 2012 yılına kadar turizm merkezlerine geçiş alanı olarak kullanıldığını ancak artık sadece Van'ı ziyaret etmek için gelen bir turist kesiminin oluştuğunu anlattı.
İran’da aylardır devam eden Mahsa Amini protestoları ve yaşanan çatışmalar 2022'de turizmde hız alan Van ekonomisini de derinden etkiledi. İran’dan Van’a gelen turist sayısında büyük bir azalma olurken Van esnafı neredeyse iş yapamaz duruma geldi.
İran ile 294 km’lik uzun bir sınır hattına sahip olan Van'da ekonomi İran’dan gelen turistlerin yaptığı alışveriş ve kentte yaşanan haraketlilik nedeniyle canlılık kazanmıştı. Özellikle pandemi döneminde yaşanan durgunluk Van’a gelen turistlerle kent ekonomisine can simidi olmuştu. Pandemideki krizi turizm sayesinde sıyrıksız atlatan Van ekonomisi İran'daki iç karışıklıklar nedeniyle yeniden darboğaza girmiş görünüyor.
KAPIKÖY'DEN GİRİŞ YAPAN İRANLILAR YARIM SAATTE VAN'DA
Van-İran arasındaki sınır hattında bulunan Gürbulak ve Esendere ve Karaköy sınır kapıları İranlıların kente gelişini kolaylaştırıyor. Gürbulak ve Esendere sınır kapıları şu günlerde atıl kalsa da 2011 yılında açılan Kapıköy Sınır Kapısı yoğun turist girişlerini Van'a taşıması yönü ile kent esnafı için hayati öneme sahip. Öyle ki İranlı turistler bu kapıdan karayolu ile girdiklerinde yarım saat içinde Van'a ulaşabiliyor ve esnafa nefes aldırıyorlar.
Pandeminin getirdiği ekonomik daralmayı turizm gelirleri ile kıran Van'da, İran'da yaşanan iç karışıklık ve protesto gösterilerinin artması ile İranlı turist sayısında belirgin bir düşüş yaşanıyor. Kent ekonomisinin can suyu haline gelen turizmde yaşanan aksaklıklar ise Vanlı esnafı kara kara düşündürüyor. Ya İran'daki olaylar bitmezse?
VAN TURİZMİ 2022 YAZINDA ZİRVE YAPTI, ŞİMDİ İSE İŞLER KESAT
Kentin İran’a bu kadar yakın olması ve son dönemlerde kentte turizme dönük geliştirilen politikalar İranlı turistlerin yüzünü Van'a çevirdi. Bu yönüyle kent şimdiye kadar Antalya, Muğla gibi kentlere gitmek için bir geçiş güzergâhı iken son on yıldır turistlerin konaklayıp, gezdiği veya alışveriş yaptığı yeni rota haline geldi. 2022 Van için turist akışının zirve yaptığı bir yıl oldu. 2022'nin yaz sezonunda kente günlük giriş yapan turistlerin sayısı 2-3 bini buldu. 7 aylık dönem verileri ise 226 bin 435'i İranlı olmak üzere toplam 317 bin 692 kişinin kentte girdiğini gösteriyor. Otel ve pansiyonların doluluk oranı da yaz aylarında yüzde doksanlara çıkarak kentte büyük hareketlilik yarattı. İranlı turistler gündüz kentin turistik yerlerini gezerken, akşam saatlerinde zamanlarını alışveriş yaparak ve eğlence mekânlarını doldurarak geçirdi. Ağırlıklı olarak tekstil, kozmetik ürünleri, takı, ayakkabı satın alan turistler, ayrıca burun estetiği ve saç ekimi için de kenti tercih etti. Kent ve ülke ekonomisi için büyük bir katma değer olan İranlı turist akışı, Van'da da bazı dönüşümlere yol açtı, açmaya devam ediyor. Neredeyse her dükkânın camında Farsça yazılara ve tabelalara yer veren kentteki esnafın çoğu şimdiden Farsça öğrenmiş durumda. Yine kafe ve bar gibi işletmelerin sayısında büyük bir artış söz konusu. İranlılar sadece müşteri olmayıp, Van'da işletme açmaya dahi başladılar.
EKONOMİK KRİZ VAN'A TURİZM SAYESİNDE UĞRAMADI
Meslek odalarının açıkladığı istatistiklere göre kente giriş yapan her turist bin TL dolaylarında bir harcama yapıyor. Sezon boyunca devam eden bu yoğun ilgi, ülkedeki ekonomik sorunların devam ettiği bu süreçte kent için bir can suyu oldu. Öyle ki birçok çevre kentte iş yerleri kapanırken veya kentten göçler patlak vermişken Van’da yeni oteller ve iş yerleri açıldı. Bu yönüyle kent bir nefes alarak gelişti.
İRAN'DAKİ MAHSA AMİNİ PROTESTOLARI VAN'A GELEN TURİST SAYISINI KESTİ
Turizm rüzgarı ile yol alan Van'da İran’da 13 Eylül 2022'de 22 yaşındaki Mahsa Amini'nin ahlak polisince gözaltına alınması ve öldürülmesi sonrası başlayan İran olayları ile birlikte bıçak gibi kesildi. Mahsa Amini protestolarının tüm İran'ı sarmasının ardından Van'a turist olarak gelen İranlıların yerini, İran'daki kanlı olaylardan kaçanlar aldı. Eskinden Van’a gelerek yaptıkları alışverişlerle esnafın yüzünü güldüren İranlı turistler artık kaçak durumunda oldukları için de alışveriş yapmayı bıraktıklar ve ne yazık ki artık kent ekonomisine bir katkı sağlamıyorlar. Diğer taraftan kış mevsiminin bastırması da İranlı turistlerin Van'ı ziyaretini kesmiş durumda.
TURİST SAYISI AZALDI, ESNAF KAYGILI
Van Gölü Havzası Turizm Derneği Başkanı Ahmet Tunçdemir Munzur Press’e yaptığı açıklamada İran’da yaşanan protesto ve gösterilerin kentin ekonomisini ve turizmini olumsuz etkilediğini belirterek, "İran’la üç tane sınır kapımız var. Kapıköy Sınır Kapısı'nın açılmasının ardından İran pazarı canlanmaya başladı. Oradan turist çekmek için bir dizi çalışma yaptık ama İran’la turizmin artmasının temel sebeplerinden biri Van üzerinden iç hatları kullanarak Antalya, İzmir gibi kentlere girmek istediler, kentte gelişleri aslında böyle başladı. İki yıllık pandemi arasından sonra 2022 çok iyi bir sezon oldu. Hem buradan İran’a hem de İran’dan buraya müthiş bir canlılık olduk. Bu yıl alıştık İranlılara. Gece hayatı canlandı, esnafın yüzü güldü. Temel amaçları alıveriş zaten, esnafımız da bundan ciddi şekilde faydalandı." diye konuştu.
İRANLI TURİSTLERİN DOLDURDUĞU ALIŞVERİŞ MERKEZLERİ SESSİZLİĞE BÜRÜNDÜ
Tunçdemir, İran’daki protesto gösterilerinin Van’a turist akışını büyük oranda etkilediğini ve kış mevsiminin gelmesi ile sayının daha da düştüğünü vurgulayarak, "Buradaki fiyatları veya indirim günlerini takip ediyorlar. Her hafta sonu düzenli olarak Van’a geldiler. Şu sıralar azaldı ama bu biter anlamına gelmiyor. Ülkeden buraya turistik seyahatler devam edecek. İran’daki olaylar bizi her iki yönden etkiledi. İran’ a da turlar yapıyorum. Bu olaylardan sonra insanlar korkmaya başladı. Bu yüzden İran’a gitmek isteyenlerde de ciddi bir azalış var. Avrupa’dan ve Türkiye’nin farklı kentlerinden Van’a gelerek İran’a karayolu ile gitmek isteyenler artık iki defa düşünmeye başladı. Devam edip etmeyeceği İran’ın iç durumuna bağlı. Olaylar devam edeceğe benziyor ama orada huzur sağlanması bizi mutlu edecek. Bir diğer etken de kış. Turistlerin azalması sadece olaylara bağlı değil mevsimsel bir olay. Zaten İran hükümeti ciddi bir sorun olursa sınır kapıları kapatır." diyerek sözlerine devam etti.
KENTİN EKONOMİSİ İRANLI TURİSTLERE DAYALI
Uzun yıllardır Van'da Turizm rehberliği yapan Engin Pişkin ise Munzur Press'e verdiği bilgilerde Van'ın 2012 yılına kadar turizm merkezlerine geçiş alanı olarak kullanıldığını ancak artık sadece Van'ı ziyaret etmek için gelen bir turist kesiminin oluştuğunu anlattı.
İran’daki olumsuzlukların Van'ı doğrudan etkilediğini belirten Pişkin, "Acente olarak 2005 yılından bu yana İran’a turlar düzenliyoruz. 2002'den bu yana İran’dan turistler geliyor. 2012 yılına kadar Van’ı bir geçiş yeri olarak gördüler. 2012 yılında Kapıköy Sınır Kapısı'nın açılmasıyla beraber Van’da da kalmaya başladılar. Ülke ve Van ekonomisine ciddi bir katkısı var. Çünkü bizim başka seçeneğimiz yok, tamamıyla turizme dayanmış ekonomi. Turizm kesilince etkileniyor kent. Pandemide bunu gördük. Protestolar başlayınca bıçak gibi kesildi. 3-4 aydır gidişlerde de gelişlerde de ciddi azalmalar söz konusu. Ve maalesef kimsenin ikinci bir planı yok. Oysa kentin alternatif geliştirmesi lazım. Ermeniler, Gürcüler, Kuzey Irak gibi ülkeler yakın yerler ve önemli bir potansiyel taşıyorlar. Tek bir pazara odaklanmamak lazım. Etrafımızda 150 milyon gibi bir nüfus var, buraların sağlık turizmi potansiyeli de var. Bunu Irak’tan gelenlerde gördük. Antalya’da şu an bu yaşanıyor. Saç ekiminden tutun ameliyatlara kadar birçok alanda adımlar atılabilir." dedi.
PİŞKİN: VAN'A GELEN DE AZALDI, VAN ÜZERİNDEN GİDEN DE
İran'da devam eden olayların sadece İran'dan gelenleri azaltması dışında Türkiye’nin farklı kentlerinden Van üzerinden İran’a giden turist sayısını da azalttığına dikkat çeken Pişkin, "Türkiye’den İran’a gidenler güvenliği üst düzeyde tutanlar. Dolasıyla oradaki sosyolojiyi veya siyasal durumu takip ediyorlar. Bunlar İzmir, Ankara gibi kentlerden gelerek Van üzerinden İran’a seyahat edenler. Bir de buradan giden Vanlılar var ama bunlar daha çok ticari amaçla gidip geliyorlar. Ama şu an devam eden olaylardan dolayı bölgeyi riskli görüyorlar ve kimse gitmek istemiyor. Oradan gelenler de bir belirsizlik içindeler ve ülkede bir şeylerin düzelmesini bekliyorlar." dedi.
VAN'IN GÖZÜ KULAĞI İRAN'DA
Pişkin "Kentteki turizmcilerin de esnafın da gözü kulağı hep İran’da oluyor. Çünkü olayların seyrine göre sınır kapısının kapatılması riskinden söz ediliyor" diyerek "Protestolar şiddetleniyor gittikçe. Bu yönüyle böyle devam ederse sınır kapılarının tamamıyla kapanması söz konusu olabilir. Bunu geçmişte deneyimledik. İran -Irak savaşında da böyle oldu. İnsanların umutsuz bir bekleyişi var. Birkaç ay önce birkaç insani taleple ortaya çıkan protestolarlalar şu an mollaların tamamıyla ülkeden gitmesini istiyorlar. Bu gerginliği arttıracak çünkü 40 yılı aşkın bir süredir orada olan molla rejiminin bu protestolarla kolay kolay gideceği görülmüyor." sözleri ile kentin durumunu anlattı.
MAĞAZALAR BOŞ ESNAF İŞ YAPAMIYOR
Turizmciler kadar esnaf da İran’dan turist akışının kesilmesinden dolayı büyük kaygı yaşıyor. Kentteki esnaflar yaz mevsiminin aksine işlerinin oldukça düştüğünü söylüyor. Yusuf Adıyaman isimli esnaf İran’da olaylar başlamadan işlerin çok iyi olduğunu belirterek, "Bu yaz güzel bir İranlı akışı vardı. Yoğunluk hat safhadaydı. İranlı turistler bize de şehrimize de çok yarıyor. Birçok aile yaz boyunca burada konaklamak için otellerde yer ayırttı, mağazalarda alışveriş yaptı veya lokantalara gitti. Kent ve ülke ekonomisine büyük katkıları oldu. Okulların açılmasıyla beraber bir azalma yaşandı. Haftanın iki günü yine geliyorlar. Onların olmayışı hepimize yansıyor, mağazalar boş oluyor çoğu esnaf iş yapamıyor. Protestolar Van esnafını derinden etkiledi. 10 İranlı gelirken bu ikiye düştü." diye yakındı.
Yusuf Adıyaman Vanlı esnafın tek umudunun İranlı turistler olduğunu söyleyerek, "Tek ümidimiz onlar. Yani İran’lı turistler varsa işlerimiz oluyor. Olayların bitmesini umuyoruz. İran’da ilimize turist akını olursa burada herkesin yüzü güler aksi durumlar ilimizin ekonomisini çok olumsuz etkileyecek bundan sonra." dedi.
Bir diğer esnaf Muhammet Ülker de Adıyaman ile benzer sıkıntıları yaşıyor. Kundura mağazası işletmecisi Ülker, tüm sökterlerde Van esnafının olumsuzluk yaşadığını anlatarak, "Son dönemlerde ülkelerindeki maliyetlerden dolayı buraya alışveriş yapmaya geliyorlardı. Giyim sektörü onlar için temel hedefti. Ticari olarak alanlar vardı, kendileri için alanlar da. Şu an çok az geliyorlar ve biz esnaf olarak etkilendik. Esnaf zorlanacak gibi orada devam eden olaylardan dolayı. Etkisini hissediyoruz. Düzelmesini umut ediyoruz." sözleri ile esnafın yasadığı sıkıntıyı dile getirdi.